شناسنامه عملیات

تاریخ عملیات 1364/03/24
رمز عملیات یا محمدرسول الله(ص)، یا الله، یا الله، یا الله، قد تری انا فیه ففرج عنی یا کریم، الله اکبر
اهداف عملیات تصرف پاسگاه های دشمن در شمال البیضه (ترابه، ابوذکر، ابولیله و ...)
فرماندهی سپاه پاسداران
سازمان رزم سپاه پاسداران
سطح نبرد محدود
نوع عملیات محدود
جبهه نبرد سوسنگرد(طلائیه تا بستان)
منطقه عملیات منطقه هورالهویزه حدفاصل پاسگاه شط علی و طبر (شمال منطقه عملیاتی خیبر و بدر)
استعداد نیرو خودی 5 گردان (در مجموع 8 گروهان) از لشکر25 کربلا
استعداد نیرو دشمن
4 گروهان

عناصری از تیپ های 506 و 114

نتایج عملیات آزادسازی منطقه ای به وسعت حدود 200 کیلومترمربع
تلفات و خسارات دشمن
حدود200 کشته، 200 زخمی و 9 اسیر

انهدام یک هواپیما

دو هلی کوپتر

12 پاسگاه سیار و تجهیزات دیگر

غنائم
4 توپ ضدهوایی

6 خمپاره انداز

30 قطعه پل دوبه ای

تعداد زیادی سلاح سبک



شرح مختصر نبرد

مقدمه

عمده ترین هدف عملیات بدر قطع جاده استراتژیک بصره ـ العماره بود، که پس از اجرای عملیات و دست نیافتن به این هدف، تصرف این جاده مهم و حضور در هورالحمار همچنان جایگاه خود را در استراتژی نظامی جمهوری اسلامی حفظ کرد. از سوی دیگر آماده کردن امکانات و زمینه لازم برای اجرای عملیاتی دیگر همچون عملیات بدر جهت رسیدن به اهداف مذکور در کوتاه مدت مقدور نبود، لذا به عنوان حداقل اقدام، حضور بیشتر در هور و هرچه نزدیک تر شدن به جاده بصره ـ العماره در دستور کار قرار گرفت. در این منطقه از هور که از شمال البیضه تا رودخانه دجله ادامه دارد بهترین محور برای نزدیک تر شدن به جاده بصره ـ العماره انتخاب گردید. در این مسیر، تصرف پاسگاه های ابوذکر و ابولیله ـ که می توانست جای پای مناسبی برای ادامه عملیات در این محور و سکوی آتشی در جهت مسدود کردن جاده باشد ـ ضروری تشخیص داده شد.



علاوه بر این، خط پدافندی که پس از تصرف ترابه در این منطقه به وجود آمده بود، احتیاج به ترمیم داشت و اجرای عملیات در اینجا می توانست ضمن نزدیک کردن خط پدافندی به دجله و اجرای آتش روی جاده، خط منظم و به هم پیوسته ای را به وجود آورد.



لشکر25 کربلا که با بهبود فرماندهی پس از عملیات بدر همچنان در منطقه ذکر شده باقی مانده بود، مأمور اجرای تدابیر مذکور گردید.



اهداف عملیات

تصرف پاسگاه های ابوذکر و ابولیله و بدست آوردن جای پای مناسبی برای ادامه عملیات در این محور؛ ترمیم خط پدافندی که پس از تصرف ترابه در این منطقه به وجود آمده بود؛ نزدیک کردن خط پدافندی به دجله و امکان اجرای آتش روی جاده بصره ـ العماره.



موقعیت و وضعیت زمین و آبراه های منطقه عملیات

منطقه مورد نظر قسمتی از هورالهویزه بود که در شمال منطقه عملیات خیبر و بدر در حدفاصل پاسگاه شط علی و طبر واقع گردیده است. از سمت غرب تا روستاهای الزجیه و الحسان، از سمت جنوب تا روستای البیضه و از سمت شمال تا پاسگاه ترابه در محدوده این منطقه عملیاتی واقع شده بود.



زمین منطقه: به علت آنکه منطقه عملیات قبل از گسترش هور منطقه ای مسکونی بوده، عمق آب در این قسمت کم است و خشکی های بیشتری نسبت به سایر مناطق در آن وجود دارد. مهم ترین خشکی های منطقه عملیات بعد از ترابه (که در عملیات بدر تصرف شد)، عبارت بودند از پاسگاه ابوذکر، روستای ابولیله و خشکی های اطراف آن.



آبراه ها: آبراه هایی که در منطقه عملیات بیشتر استفاده می شدند، عبارت بودند از: آبراه های کسر، صف، شعبان، مشروع، خیطه، اعظم، معارج، نهروان و الحسان.



موقعیت نیروهای خودی قبل از عملیات

لشکر25 کربلا برای حفظ منطقه و امکان حضور فعال در آن و بالا بردن کیفیت، سطح آموزش و تجربه نیروهایش، در این منطقه خطی پدافندی به طول 40 کیلومتر تشکیل داد و 4 گردان نیرو در آن مستقر کرد. هر گردان موظف بود بدون درگیری و تا جایی که امکان دارد خود را به مواضع دشمن نزدیک کند. از این رو نیروها با یک خیز کاملاً مؤثر و بدون درگیری به صورت ایجاد کمین در مقابل دشمن جلو رفتند، طوری که در بعضی محورها به فاصله 1 تا 2 کیلومتری مواضع عراقی ها رسیدند. این خیز موجب شد تا جنوب آبراه ترابه در آبراه اعظم، کمین ها به نحوی به طرف دشمن ایجاد شوند که الحاق بین خط ترابه ـ نهروان برقرارگردد.



شناسایی

پس از واگذاری مأموریت به لشکر25 کربلا، نیروهای اطلاعات این لشکر شناسایی منطقه را به طور مستمر و با جدیت شروع کردند و چون برای عملیات 4 هدف (پاسگاه ابوذکر، روستای ابولیله، برکه مختار و کمین دژبانی در عقبه دشمن) مشخص شده بود، شناسایی ها از 4 محور آبراهای صف، خیطه، معارج و اعظم انجام می شد. با پیشرفت کار و تسلط نیروها بر منطقه عملیات مقرر گردید که برای هر هدف 2 معبر شناسایی شود، لذا کار شناسایی در 8 معبر ادامه یافت.



نیروهای شناسایی با لباس غواصی و شنا در زیر آب خود را تا نزدیکی های دشمن می رساندند، اما دشمن از ساعت 9 شب تا روشنایی صبح حدود هر نیم ساعت با کلیه سلاح های خود مانند ضد هوایی، تیربار و خمپاره، روی نی زارها و آبراه ها آتش می ریخت که برای رزمندگان مشکلات زیادی ایجاد می کرد و احتمال تلفات نیروها را افزایش می داد. با این حال بنابر تأکید فرمانده لشکر مبنی بر شناسایی کامل مواضع دشمن، در مجموع 150 تیم شناسایی به منطقه اعزام شد که با تلاش آنها هیچ نقطه ابهامی در شناسایی مواضع دشمن باقی نماند.



مواضع و استعداد نیروهای دشمن

دشمن در این منطقه از مواضع و موانع مختلف برخوردار بود، از جمله بشکه فوگاز( ناپالم) و سیم خاردار حلقوی (که بعضاً تا1 متر روی آب و چند رده در زیر آب قرار داشت)، تنها نمونه ای از موانع دشمن بود.



عراقی ها در اطراف پاسگاه ابوذکر و روی خشکی اطراف آن سنگرهای متعددی احداث کرده بودند. همچنین در روی برکه مختار، علاوه بر سنگر، کمین سیار نیز گذاشته بودند که به صورت زیگزاگی یک دیگر را می پوشاند و عامل مؤثر در تأمین پاسگاه ابوذکر به شمار می رفت.



در این منطقه از دشمن سه گروهان کماندویی (یک گروهان در پاسگاه ابوذکر، یک گروهان در پاسگاه ابولیله و یک گروهان در برکه مختار) استقرار داشتند. یک گروهان هم پشت برکه مختار در احتیاط نزدیک بود. علاوه بر این، عناصری از تیپ های 506 و 114 از لشکر25 ارتش عراق در منطقه مستقر بودند.



دشمن همچنین به منظور کنترل بهتر منطقه، با هلی کوپتر و هواپیمای پی . سی .7 مرتباً گشت شناسایی انجام می داد و بعضاً روی مواضع خودی اجرای آتش می کرد.



طرح مانور

منطقه عملیات به دو محور تقسیم گردید و دو عقبه "طبر" و "شط علی" برای آن مشخص شد. طبق بر آوردی که از منطقه و وضعیت دشمن به عمل آمد، مقرر گردید 5 گردان (جمعاً با استعداد 8 گروهان) از رزمندگان وارد عمل شوند. مسیر محور اول از طبر به آبراه کسر، پاسگاه ترابه و آبراه نهروان ختم می گردد. مسیر محور دوم نیز از شط علی به آبراه صف و از آنجا به پاسگاه های ابوذکر و ابولیله منتهی می شود.



بر اساس برنامه ریزی انجام شده مقرر گردید یک روز قبل از عملیات یک گروهان از گردان امام محمد باقر( ع) با استفاده از آبراه معارج که نیروهای عراقی هیچ مانعی در آن نداشتند، به عقبه دشمن رفته در آنجا مستقر شوند.



پشتیبانی عملیات

واحد پدافند هوایی چهار توپ ضد هوایی 5/14 میلی متری را که روی پل های شناور نصب شده بود، جهت استقرار در آبراه نهروان، برکه مختار، آبراه معارج و آبراه صف ـ خیطه در نظر گرفت.



واحد ادوات لشکر نیز 4 قبضه مینی کاتیوشا، 23 قبضه تیربار و دوشکا و 3 قبضه توپ 106 میلی متری را به طور شناور در آبراه ها و برکه های صف، ترابه، مشروع و مختار برای پشتیبانی مؤثر از نیروها در نظر گرفت.



همچنین دو اورژانس (یکی در آبراه اعظم و دیگری در آبراه شعبان ـ صف) آماده امدادرسانی به مجروحان بود.



شرح عملیات

زمان شروع عملیات ساعت 8 شب مورخ 24/3/1364 اعلام شد. از بعد از ظهر روز جمعه 24/3/1364، مطابق با روز قدس، فعالیت برای حرکت نیروها به سوی دشمن شروع شد. در کنار ساحل شناورهایی که حامل مهمات و تدارکات هستند آماده حرکتند. نیروها در خطوط پدافندی در حال تجهیز و آمادگی برای سوار شدن در بلم ها می باشند. فرماندهان گروهان ها نیز مشغول تیم بندی بلم ها و به ستون کردن آنها برای حرکت به طرف هدف می باشند. هنوز آفتاب غروب نکرده بود که رزمندگان سوار بر 90 شناور (بلم و چینکو) پیشروی خود را از پنج محور (آبراه های صف، خیطه، معارج، اعظم و نهروان) به سمت دشمن آغاز کردند.



ساعت 8 شب فرا رسیده است ولی هنوز هیچ یک از محورها درگیری با دشمن را اعلام نکرده اند، در این حال مشکلی هم در مقر فرماندهی بروز می کند و آن اینکه لحظاتی قبل از عملیات بر اثر وزش باد برگه کد های مخابراتی عملیات لابه لای نی ها گم می شود.



در محور خیطه، دشمن ساعاتی قبل از عملیات کمینی جدید در آبراه اصلی این محور گذاشته بود که نیروها مدتی را معطل آن شدند چون باید ابتدا کمین را منهدم و بعد به روستا تک می کردند.



با رسیدن زمان درگیری فرمانده لشکر برای سرعت دادن به گردان ها فشار می آورد تا درگیری با دشمن را شروع کنند. رزمندگان به تدریج به دشمن رسیدند و برای درگیری اعلام آمادگی کردند. بالاخره در کلیه محورها رزمندگان از موانع و سیم خاردارها عبور کردند. لحظاتی قبل از ساعت 9 شب دشمن طبق برنامه قبلی و شاید هم به دلیل هوشیاری از طریق شنود، متوجه حضور نیروها شد و به شلیک خمپاره منور و به رگبار بستن نی زار ها اقدام کرد؛ خصوصاً در محور پاسگاه ابوذکر که به تلفاتی از گردان یا رسول(ص) منجر شد.



با تلاش و جست و جوی عده ای از برادران برگه کد های مخابراتی پیدا شد و سرانجام نزدیک ساعت 9 شب کلیه گروهان ها برای درگیری با دشمن اعلام آمادگی کردند.



در همین زمان فرمانده لشکر25 کربلا با قرائت رمز عملیات "یا محمد رسول الله، یاالله، یاالله، قد تری انا فیه ففرج عنی یا کریم، الله اکبر" دستور آغاز عملیات را صادر کرد.



در پی آن فرماندهان کلیه محورها با پاسخ به پیام رمز فرماندهی، عملیات خود را شروع کردند. تقریباً در تمامی محورها غواص های پیشرو موفق شده اند خود را به زیر پای دشمن رسانده و منتظر نیروهای عمل کننده بمانند.



در محور صف، رزمندگان با انهدام یک کمین که شب گذشته ایجاد شده بود به طرف روستای ابولیله هجوم بردند.



نیروهای عمل کننده از آبراه مشروع نیز سریعاً به هدف رسیدند و غواص ها وارد عمل شدند. اولین غواص وارد ساحل دشمن شد و یک نارنجک داخل سنگر عراقی ها انداخت که نارنجک عمل نکرد و آنها بیرون ریختند. در اینجا غواص خود را از جنگ تن به تن کنار کشید و رزمندگان دیگر روی دشمن آتش گشودند که از همین جا در گیری شروع شد. هم زمان نیروهای بلم سوار از راه رسیدند و در ساحل نزدیک روستا پیاده شدند. وقتی توجه دشمن به این سمت معطوف گردید، نیروهای دشمن در معبر اصلی تک (آبراه خیطه) سست شدند طوری که نیروهای گردان مسلم به سرعت در ساحل پیاده شدند و درگیری را شروع کردند.



قسمتی از نیروهای گردان امام محمد باقر(ع) که در انتهای آبراه مشروع به قصد زدن عقبه دشمن، پای کمین دژبانی نشسته بودند، با اعلام رمز عملیات، حمله را شروع کردند و شلیک اولین آر. پی .جی آنها باعث انفجار مهمات دژبانی شد و نیروهای دشمن به آب ریختند و شروع به تیر اندازی کردند. در این حال نیروهای بلم سوار که کمین را محاصره کرده بودند، تیر اندازی عراقی ها را پاسخ دادند و درگیری پس از 3 دقیقه خاتمه یافت. برادران منطقه را پاک سازی کردند، عده ای از نفرات دشمن را اسیر کردند و در جناحین آبراه گسترش یافتند.



در محور خیطه یک دسته از نیروهای گردان یا رسول الله(ص) با توجه به عمق کم آب، در500 متری دشمن از بلم پیاده شدند و با کشیدن شناور حامل مهمات روی آب، به طرف دشمن حرکت کردند. در این محور دشمن نسبت به سایر محورها هوشیارتر است و تنها محوری است که غواص ها نتوانسته اند از قبل خود را به ساحل دشمن برسانند. آنان در چند متری ساحل در لابه لای نی ها زیر آب رفته اند، دشمن گه گاهی منور می زند و یا به رگبار می بندد. نیروهای دسته تأمین به 150 تا 100 متری دشمن رسیده در لابه لای نی زارها گسترش یافته اند. چون تلاش غواص ها جهت رسیدن به ساحل دشمن بی نتیجه مانده است، دسته تأمین با دستور فرمانده عملیات هم زمان اجرای آتش کردند. این نیروها معبری به عرض 10 متر را پاک سازی کردند و آبراه جهت ورود نیروهای عمل کننده باز شد. طولی نکشید که کلیه نیروهای بلم سوار در ساحل پیاده شدند و با اندک درگیری وارد ساختمان پاسگاه شده بر آن تسلط یافتند. درگیری پاسگاه ابوذکر بیش از 7 دقیقه طول نکشید.



نیروهای عمل کننده در محور آبراه اعظم نیز با مأموریت تک به شمال برکه مختار، در پای کمین های این برکه منتظر هستند و قرار است عملیات ایذایی انجام بدهند. این نیروها با اجرای آتش روی کمین های دشمن با انبوه آتش چند کمین دشمن از چند جناح دیگر مواجه شدند و پس از لحظاتی مجبور شدند مقداری عقب کشیده و با درگیری از دور، خط را فعال نشان بدهند.



در محور آبراه نهروان نیروهای گردان امام حسین(ع) به جنوب برکة مختار تک کردند. پس از شروع درگیری در این محور، نیروهای خودی از چند جناح با انبوه آتش کمین ها مواجه شدند که به درگیری پراکنده با دشمن ادامه دادند و به انتظار رسیدن ادوات و توپ 106 میلی متری ماندند.



درگیری در روستای ابولیله در دو محور ادامه دارد و نیروها وارد روستا شده اند، اما دشمن هنوز مقاومت می کند. رزمندگان هم زمان با درگیری در روستا، به دو تا از کمین های خشکی روستا نیز حمله کردند. پس از چند لحظه هر دو کمین منهدم شدند و نیروهایشان در آب رفتند و از لا به لای نی زارها فرار کردند.



کمین بین پاسگاه و روستا در آبراه مشروع در شروع درگیری با اندک مقاومتی سقوط کرد و بیشتر نیروهای آن در لا به لای نی زارها فرار کردند. از جمله دلایلی که موجب درگیری طولانی در روستا شد مقاومت یکی از کمین های نزدیک روستا بود. هم زمان با شروع عملیات یک دسته از نیروهای گردان مسلم در آبراه صف تا 2 کیلومتری روستای البیضه پیش رفتند و جهت سدکردن هرگونه فعالیت و پاتک دشمن از این محور در جناحین آبراه گسترش یافتند. چند دقیقه پس از شروع عملیات وضعیت کلی بدین شرح است:

ـ پاسگاه ابوذکر سقوط کرده است.

ـ دو تا از کمین های نزدیک روستای ابولیله منهدم شده اند.

ـ کمین بین پاسگاه و روستا در آبراه مشروع منهدم شده است.

ـ کمین دژبانی در انتهای آبراه مشروع که عقبه دشمن محسوب می شود، منهدم گردیده است.

ـ درگیری در روستای ابولیله و برکة مختار همچنان ادامه دارد.

ـ در ساعت 21:10 به دستور فرماندهی قایق های حامل توپ های 106 میلی متری و قبضه های مینی کاتیوشا به سرعت خود را به محل های درگیری رساندند.

ـ با تدبیر و تلاش فرماندة محور صف، کمین کنار روستای ابولیله منهدم شده و درگیری فقط در روستا ادامه دارد.

ـ در محور پاسگاه ابوذکر دشمن یکی از بشکه های مواد ناپالم را منفجر کرد. در این انفجار نیروهای خودی آسیبی ندیدند و 2 نیروی دشمن در حین فرار آسیب دیدند.

ـ ساعت 21:15 یک قایق حامل یک توپ 106 به منطقه برکه مختار رسید. این قایق که برای زدن کمین ها در حال عبور از لابه لای نی ها بود، ناگهان با یک کمین شناسایی نشده برخورد کرد و باعث هوشیاری دشمن شد که به دنبال آن دشمن با شلیک یک نارنجک آتش زا قایق را منهدم کرد. از نیروهای این قایق یک تن شهید و یک تن زخمی شد که با قایق دیگری به عقب منتقل شدند.

ـ در همین زمان دشمن در محور روستای ابولیله یکی دیگر از بشکه های ناپالم را منفجر کرد که در این انفجار نیز به نیروهای خودی آسیبی نرسید.

ـ در ساعت 21:18 در محور نهروان قایق های حامل توپ 105 میلی متری و مینی کاتیوشا به منطقه عملیات رسیدند و با برنامه ریزی قبلی روی اتوبان بغدادـ بصره شروع به اجرای آتش کردند.

ـ بر اساس گزارش دیده بان ها اتوبان مذکور بسته شده و در دو طرف اتوبان در مناطق العزیر و جنوب الکساره تجمع ماشین های چراغ روشن مشاهده می شود.



ـ در ساعت 21:20 با یک تلاش وسیع از دو محور، روستای ابولیله کاملاً پاک سازی و عده ای نیز اسیر شدند. گاهی از اطراف پاسگاه ابوذکر و روستای ابولیله تیراندازی های پراکنده ای انجام می گیرد که با انبوه آتش نیروهای خودی خاموش می گردد. در این حال فرمانده پاسگاه ابوذکر که همراه با یک سکان دار فرار کرده بود، در دام نیروهای گردان امام محمد باقر(ع) افتاد و در درگیری کشته شد و سکان دار قایق نیز مجروح و اسیر شد و قایق منهدم گردید.



ـ حدود ساعت 22 عده ای از نیروهای دشمن در حال فرار در آبراه مشروع به دام نیروهای خودی افتادند که تعدادی کشته و تعدادی اسیر شدند.



حدود نیمه شب وضعیت کلی عملیات چنین است: در کل منطقه عملیات، دشمن فقط در برکه مختار حضور دارد که آن هم در محاصره رزمندگان است. جنوب برکه یعنی بین نیروهای گردان امام حسین(ع) و گردان امام محمد باقر(ع) هنوز الحاق صورت نگرفته و باز است و راه فراری برای دشمن می باشد. از جمله دلایل ناموفق بودن تک در برکه مختار ضعف در شناسایی آن بود، اولاً نیروهای شناسایی به طور کامل کمین های برکه مختار را شناسایی نکرده بودند و در ثانی برای یک کمین دو معبر تک مشخص کرده بودند و فکر می کردند این دو معبر برای دو کمین است. شب عملیات وقتی نیروهای غواص به طرف کمین می رفتند متوجه یک دیگر شده و ابتدا هر کدام فکر می کردند که دیگری دشمن است تا اینکه یک دیگر را شناختند و هر دو با هم به کمین حمله کردند که به دلیل تسلط کمین دیگر بر آنها، موفق نبودند. در مجموع به تعدادی از کمین های برکه حمله نشد و به تعدادی هم که حمله شد موفقیت آمیز نبود.



روز اول عملیات (25/3/1364)

نزدیک صبح، یک توپ 106 میلی متری در آبراه صف اجرای آتش روی روستای البیضه را شروع کرد، قبضه توپ دیگر 106 میلی متری در انتهای آبراه مشروع جهت مقابله با پاتک دشمن استقرار یافته و آماده است. همچنین یک مینی کاتیوشا در ترابه به طرف جادة بصره ـ بغداد و یکی دیگر روی الکساره و دهات اطراف آن اجرای آتش می کند.



با روشن شدن هوا از هر محور 2 تا 3 قایق به گشت زنی پرداختند و تعداد زیادی از نیروهای دشمن را اسیر کردند و عده ای را که قصد تیراندازی و مقاومت داشتند، به رگبار می بستند. از سوی دیگر دشمن با روشن شدن هوا فعالیت هوایی خود را در منطقه شروع کرد. در ابتدا هواپیما های پی.سی.7 و هلی کوپتر ها برای شناسایی به منطقه عملیات آمدند ولی به دلیل آنکه از وضعیت عملیات اطلاعی نداشتند، اجرای آتش نمی کردند.



در این زمان توپ های ضد هوایی به سوی منطقه عملیاتی حرکت کردند و در نقاط مشخص شده استقرار یافتند. فرمانده لشکر به آنها تأکید کرده بود که تا پرنده های دشمن کاملاً در تیر رس نیامده، تیراندازی نکنید. طولی نکشید که یک هلی کوپتر دشمن با آتش سلاح های پدافند در منطقه برکه مختار، سقوط کرد. همچنین یک هواپیمای پی.سی.7 دشمن نیز به وسیله موشک سهند در منطقه نهروان سرنگون شد.



در اوایل روز نیروهای عراقی با قایق های حامل سلاح های دوشکا و 106 و تیربار و نیرو همراه با هواپیما و هلی کوپتر پاتک سنگینی را اجرا کردند که با مقابله به موقع و غافل گیرانه نیروهای کمین در آبراه مشروع مواجه گردیدند. چون رزمندگان در لابه لای نی زار ها مخفی شده بودند و دشمن از وضعیت منطقه اطلاعی نداشت لذا عراقی ها به دام نیروهای خودی افتادند و تلفات بسیاری دادند. باقی مانده قوای عراقی نهایتاً با مقاومت اندک و به جای گذاشتن تلفات زیاد فرار کردند.



پس از چند ساعت، پاتک دوم، سنگین تر و با قوای بیشتری اجرا شد که آن هم با مقاومت برادران و فعالیت چشم گیر توپ 106 میلی متری، به عقب نشینی و تلفات دشمن منجر شد.



برادر مرتضی قربانی پاتک های دشمن را چنین توصیف کرد:



روز اول فشار آن قدر زیاد بود که ما گفتیم الآن تمام بچه ها را می زنند عقب ولی بچه ها ایستادند. تا موقع ظهر برادران در صدد پاک سازی برکه مختار بودند.



در طول روز و در حالی که رزمندگان درصدد پاک سازی برکه مختار بودند، صدای پرواز هلی کوپترها دائماً شنیده می شد ولی چیزی مشاهده نمی گردید. در اواخر روز برادران متوجه شدند که از طرف کمین های برکه مختار دیگر هیچ گونه تیری شلیک نمی شود و فعالیتی به چشم نمی خورد. پس از آن رزمندگان به اطراف برکه به طرف کمینی رفتند و متوجه شدند که کمین ها خالی شده و پرواز هلی کوپتر در روز برای هدایت آنها جهت فرار از منطقه بوده است. استعداد دشمن در برکه مختار حدود یک گروهان بود که همگی فرار کردند.



روز دوم و سوم

صبح روز 26/3/1364 فاصله بین گردان امام حسین(ع) و گردان امام محمد باقر(ع) در جنوب برکه مختار توسط گردان امام حسین(ع) پوشانده شد و این خط تکمیل گردید.



تا ظهر همین روز دشمن در محور آبراه مشروع دو بار دیگر پاتک کرد که با مقابله به موقع نیروهای خودی دفع شد.



روز سوم عملیات (27/3/1364) یک هلی کوپتر عراقی که برای گشت زنی به منطقه عملیات آمده بود با آتش پدافند خودی منهدم شد و اطراف روستای البیضه سقوط کرد. از این پس دیگر هیچ پرواز مؤثری انجام نگرفت و دشمن تنها با هواپیمای پی.سی.7 به اجرای آتش کور می پرداخت. دراین باره شنود خودی گزارش می داد که خلبان های دشمن می گویند در منطقه عملیات آتش ضد هوایی زیاد است و ما نمی توانیم پرواز کنیم.



نتایج عملیات

در این عملیات منطقه ای به طول 15 و عرض 13 کیلومتر (حدود 180 تا 200 کیلومتر مربع) از تصرفات دشمن به دست رزمندگان اسلام فتح شد. موقعیت نیروهای خودی پس از عملیات از شمال به جنوب چنین بود:



در 5 کیلومتری الحسان و در 4 کیلومتری دجله و الزجیه و 6 کیلومتری اتوبان بغداد ـ بصره، و در قسمت جنوبی در 2 کیلومتری البیضه.



تلفات دشمن

یک گردان کامل از تیپ2 حطین منهدم گردید و ضربات سختی به این تیپ وارد شد، همچنین تعدادی از عناصر تیپ های 506 و 114 و لشکر25 دشمن کشته یا اسیر شدند.



در مجموع از نیروهای دشمن حدود 200 تن کشته، 200 تن مجروح و حدود 100 تن اسیر شدند و 15 قایق، 1 هواپیمای پی.سی.7 و 2 هلی کوپتر آنها منهدم گردید.



در این عملیات 4 توپ ضد هوایی، 6 خمپاره انداز، 20 قطعه پل خیبری، 10 قطعه پل دوبه ای و تعداد فراوانی سلاح سبک به غنیمت گرفته شد.



خسارات خودی

در این عملیات تعداد 40 تن از رزمندگان شهید'>رزمندگان شهید، 30 تن مجروح و 3 تن در هور مفقود شدند.



از نظر امکانات، یک توپ106 میلی متری با قایق آن و یک قایق حامل دوشکا منهدم شد و به چند قایق هم ترکش اصابت کرد که قابل ترمیم است.



ویژگی های عملیات قدس1

عملیات قدس1 دارای ویژگی هایی بود که در موفقیت عملیات نقش مؤثری داشتند، از جمله:

1ـ به کار گیری کلیه نیروهای لشکر.

2ـ اجرای صحیح مانور عملیات.

3ـ رعایت اصل غافل گیری.

4ـ تلاش مستمر فرماندهی جهت آمادگی و هدایت عملیات.

5 ـ تعویض نیروهای دشمن یک روز قبل از عملیات.

6 ـ بستن عقبه دشمن (انتهای آب راه مشروع ـ الکساره که تنها عقبه دشمن محسوب می شد) هم زمان با شروع عملیات.



فهرست منابع

1ـ سند شماره 0628 مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، گزارش عملیات قدس1 و قدس2، گزارش راوی عملیات قدس1، محسن رخصت طلب، تیر 1364.

1ـ سلسله عملیات قدس تحرک در جبهه ها، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس (مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ)، تهران، 1384.

از آنجا که عمده ترین هدف عملیات بدر، یعنی قطع جاده مهم العماره - بصره، تحقق نیافت، تصمیم گرفته شد به منظور هرچه نزدیکتر شدن به جاده مذکور، تصرف دو پاسگاه ابولیله و ابوذکر و نیز ترمیم خط پدافندی ایجاد شده در منطقه پاسگاه ترابه ، تعرضات دیگری انجام شود. بر همین اساس در تاریخ 5/3/64 مصادف با روز جهانی قدس، عملیاتی با نام قدس 1 و با رمز مبارک یا محمد رسول الله، یا الله، یا الله، یاالله قدتری انا فیه ففرج عنی یا کریم، ا لله اکبر آغاز شد. نیروها با یورش سریع به دشمن توانستند در مدت 7 دقیقه دو پاسگاه ابوذکر و ابولیله را تصرف کنند.

صبح روز عملیات، فعالیت هواپیماهای سبک و هلی کوپترهای دشمن آغاز گردید و تحت پوشش آنها قایق های حامل تیربار و تفنگ 106 میلی متری پاتک کردند که با مقابله نیروهای خودی خنثی گردید و در نتیجه این عملیات با تصرف 180 تا 200 کیلومتر مربع دیگر از منطقه هور، به پایان رسید.



منبع:

1. اطلس راهنما4 - کتاب دشت آزادگان در جنگ صفحه129

2. مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس.